Masaż ajurwedyjski

Terapie przy użyciu olejów są praktykowane w Indiach od tysięcy lat. Tradycyjne polewanie olejem całego ciała (sharirabhyanga) lub poszczególnych jego części rozwinęło się do formy masażu dla celów zarówno profilaktycznych, jak i leczniczych. Pozytywne działanie terapii olejowych zostało opisane w starożytnych klasycznych tekstach, których mądrość nie traci na wartości mimo upływających setek lat. 

Zalecane jest poddawanie się masażowi ajurwedyjskiemu (abhyanga) jako codziennej rutynie higienicznej poprzez automasaż lub podczas regularnych wizyt u masażysty. Abhyanga może być stosowana praktycznie od szóstego do ostatniego dnia życia, zarówno profilaktycznie na ludziach zdrowych, jak również w celu wyeliminowania już istniejących dolegliwości.

Zalety masażu ajurwedyjskiego

Można wymienić wiele dobroczynnych działań masażu ajurwedyjskiego, ale wśród nich najważniejsze jest stymulowanie układu limfatycznego. Pełni on niezmiernie ważną rolę w transporcie składników odżywczych do organizmu oraz usuwaniu toksyn. Limfa zawiera komórki, które niszczą niektóre wirusy i bakterie, a dzięki obecności białych krwinek pomaga w utrzymaniu odporności organizmu na różnego rodzaju infekcje. Masaż stymuluje produkcję przeciwciał. Ważne jest także jego działanie poprawiające krążenie limfy, które chroni przed jej zastojem. Dobrze jest pamiętać o tym właśnie teraz, w późnojesiennym i zimowym okresie.

Nie ma jednolitej techniki w masażu ajurwedyjskim, gdyż główną jego rolą jest doprowadzenie leczniczych składników poprzez skórę do organizmu, jak również stymulacja układów limfatycznego i krwionośnego, poprzez które odżywcze mikroelementy zostaną doprowadzone do właściwych miejsc.

Wykonywanie masażu przez dwóch masażystów jednocześnie jest standardową praktyką w terapii ajurwedyjskiej. Drugi masażysta, jak w lustrzanym odbiciu, naśladuje ruchy masażysty wiodącego, a ich harmonia odczuwalnie wpływa na osobę masowaną. Dobra energia jest bardzo istotnym elementem masażu i aby był on uzdrawiający, powinna ona płynąć pomiędzy masażystą a klientem.

Masaż ajurwedyjski idealny dla vaty

Masaż jest jedną z najlepszych terapii dla osób o przewadze elementu vata. Mają one bowiem tendencje do suchej, szorstkiej skóry, ogólnej suchości w ciele, jak również wrażliwy układ nerwowy, skłonności do lęków, nadpobudliwości i zaburzonego snu oraz obniżonej odporności i zaparć. Dlatego właśnie te osoby powinny poddawać się masażowi jak najczęściej albo wykonywać go na sobie samych jako część codziennej rutyny higienicznej.

Najlepszym olejem harmonizującym doszę vata jest olej sezamowy tłoczony na zimno. Może on być przetworzony z ziołami o podobnym działaniu dla wzmocnienia efektu (jak narayana czy brahmi specyficznie oddziałujące na układ nerwowy) lub z dodatkiem oleju migdałowego, który wspiera efekt równoważący układ nerwowy.

W rzeczywistości, w której żyjemy, utrzymanie elementu vata w harmonii jest niekończącym się wyzwaniem, gdyż znaczna grupa ludzi funkcjonuje w ciągłym stresie, pośpiechu, strachu przed niespełnieniem oczekiwań, a nieregularny tryb życia zbiera żniwo w postaci wielu dolegliwości, od problemów układu trawiennego począwszy. Depresja, problemy mentalne czy uzależnienia są wynikiem braku równowagi tej doszy. Wymienione czynniki zaburzają jej naturalny rytm, a w konsekwencji równowagę dwóch pozostałych dosz, których funkcje vata inicjuje, gdyż to ona zawiera w sobie element powietrza i każdy ruch zależy od niej.

Co dla osób o dominacji doszy pitta?

W przypadku osób z przewagą doszy pitta żywioł ognia często występuje w nadmiarze, przynosząc problemy ze skórą, wrzody czy dolegliwości układu krwionośnego na poziomie fizycznym, natomiast niecierpliwość i wybuchowy temperament na poziomie emocji. Olej sezamowy przetworzony z odpowiednimi ziołami, np. olej triphala czy kshirabala, harmonizuje pittę. Pozytywny efekt przynosi także olej kokosowy (bardzo popularny na południu Indii) czy sandałowy. Ten ostatni, poza działaniem chłodzącym, łagodzi także objawy klimakterium, np. uderzenia gorąca u kobiet.

Udvartana dla osób z przewagą doszy kapha

Osoby o dominującym elemencie kapha mogą przejawiać tendencję do zatrzymywania wody w organizmie, a w rezultacie do nadwagi, opuchlizn, zalegania flegmy w płucach lub zatokach na poziomie fizycznym, a otępiałości na intelektualnym. Dodatek olejów rozgrzewających pomoże wyeliminować nadmiar wody – doskonale sprawdzi się kombinacja oleju sezamowego, rzepakowego i musztardowego. Kapha jest przeciwieństwem elementu vata, który dla zachowania równowagi potrzebuje nawilżania, natłuszczania i wyciszenia. Nadmiar energii kapha jest usuwany za pomocą wysuszania, rozgrzewania i stymulacji. W przypadku osób z nadwagą lub cellulitem, masaż można wykonać przy użyciu sproszkowanych ziół, np. triphala. Poprzez masaż „pod włos” uwalnia się tłuszcz nagromadzony pod skórą, usunięty zostaje naskórek, a skóra cellulitowa staje się gładsza i jędrniejsza. Ten rodzaj masażu nazywa się udvartana (z sanskrytu: w przeciwnym kierunku).

Olej używany do masażu oraz dłonie masażysty powinny być ciepłe.

Jak wykonać masaż ajurwedyjski?

Masaż ajurwedyjski rozpoczyna się od głowy (klient znajduje się w pozycji siedzącej), pocierającymi ruchami przy pomocy obu dłoni z odpowiednią ilością oleju, w miarę energicznie. Nacisk dla osoby o przewadze vaty powinien być łagodny, dla pitty średni i dla kaphy silniejszy.

Następnie masażysta przechodzi do pleców, posuwistymi energicznymi ruchami z góry na dół. Osoba kładzie się na brzuchu, masowane są stopy, następnie mięśnie łydek, ud. Regułą są ruchy koliste przy masażu stawów i posuwiste pozostałych części ciała.

Po wymasowaniu nóg i pośladków uwaga przenosi się na plecy, ramiona i ręce, następnie na lewą stronę ciała, prawą oraz przód, rozpoczynając od stóp, poprzez nogi, brzuch, ruchem kolistym zgodnie z ruchem wskazówek zegara, klatkę piersiową, do rąk. Masowane są dłonie i palce. Etapem kończącym masaż są ramiona, szyja, głowa i twarz. Po zakończonym zabiegu, masażysta rozciera szybko własne dłonie dla wyzwolenia ciepła i trzyma je przez moment tuż przy twarzy i uszach osoby masowanej, aby wzmocnić efekt energetyczny.

Po masażu można wykonać kąpiel parową całego ciała przy pomocy gorących okładów lub pary z gotujących się ziół przy użyciu wężyka silikonowego, którego wylot należy zabezpieczyć gazą, aby uniknąć poparzeń.

Para umożliwia lepsze przeniknięcie dobroczynnych składników oleju w głąb skóry, jak również efektywniejszą jej detoksykację. Dobrze działa też gorąca kąpiel po zakończonym masażu, jeśli są ku temu warunki.

W masażu można stosować technikę ostukiwania, ugniatania, pocierania i ściskania – zawsze w tej kolejności. Ostukiwanie aktywuje ciało i wysyła wiadomość o nadchodzącym masażu, pobudza cyrkulację i wzmacnia mięśnie. Jest wykonywane za pomocą otwartych dłoni i zrelaksowanych palców, ich opuszkami. Ugniatanie odbywa się podobnie do ugniatania ciasta. Zwiększa przepływ energii, relaksuje, usuwa stres i odmładza ciało. Delikatne pocieranie relaksuje, natomiast energiczne działa jak pasywne ćwiczenie. Pocieranie stymuluje układ limfatyczny. Uciskanie (ściskanie) jest wykonywane przy pomocy obu dłoni, powoduje wzmożony napływ krwi do drobnych naczyń podskórnych i wspomaga wchłanianie oleju.

Po zakończonym masażu wskazane jest, aby osoba masowana pozostała na stole przez kilka minut, by w pełni doświadczyć dobroczynnego efektu zakończonego właśnie masażu, a następnie wzięła prysznic, w celu oczyszczenia skóry z produktów detoksykacji uwolnionych podczas masażu. Poprzez masaż, składniki zawarte w oleju zostają absorbowane przez skórę i wspomagają proces zdrowienia. Ważne jest więc, aby dobierać oleje w zależności od dominującej doszy, dolegliwości czy pory roku.

Oprócz bezpośredniego oddziaływania masażu na układ limfatyczny i odpornościowy, można wymienić szereg innych, które razem czynią go istotną techniką prozdrowotną:

• oczyszcza skórę, poprawia jej wygląd, nadaje miękkość, blask i naturalną odporność;
• odnawia, uzdrawia i odżywia tkanki w ciele, przyczyniając się do wydłużenia życia;
• podtrzymuje zdrowie i opóźnia procesy starzenia;
• przynosi szybką ulgę przy utraconej równowadze elementu vata;
• pomaga w pokonaniu lęków, stresu oraz mentalnego zmęczenia;
• zwiększa tolerancję na stres;
• relaksuje mięśnie i eliminuje fizyczne zmęczenie;
• pomaga w przywróceniu równowagi elektrochemicznej organizmu;
• oczyszcza pole elektromagnetyczne;
• zapewnia dobry sen.

Mimo że masaż ajurwedyjski (abhyanga) jest zalecany dla wszystkich, występują jednak okoliczności, w których nie powinien być stosowany:

• niestrawność, przejedzenie, dolegliwości żołądkowe i trawienne;
• dolegliwości związane z elementem kapha (np. przeziębienie);
• w trakcie terapii oczyszczającej;
• krótkotrwała gorączka;
• choroby zakaźne; grypa;
• żylaki – należy omijać części ciała, na których występują;
• zapalenie stawów.

Czas trwania masażu ajurwedyjskiego zróżnicowany jest ze względu na wiek i fizyczną kondycję danej osoby.

• noworodki po 6. dniu życia – 15 min;
• niemowlęta do 3. roku życia – 15-20 min;
• dzieci i młodzież do 18. roku życia – 30-45 min;
• dorośli do 40. roku życia – 40-45 min;
• powyżej 40. roku życia – w zależności od kondycji psychofizycznej;
• osoby chore – 15-20 min.

AUTORKA: Ewa Radzewicz